ബജറ്റ്ചരിത്രം: നാൾവഴികൾ

1947ൽ ​​​ആ​​​ർ.​​​കെ. ഷ​​​ണ്മു​​​ഖം ചെ​​​ട്ടി അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ആ​​​ദ്യ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ൽ​​​നി​​​ന്നു രാ​​​ജ്യം ബ​​​ഹു​​​ദൂ​​​രം മു​​​ന്നോ​​​ട്ടു​​​കു​​​തി​​​ച്ചി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്നു. വൈ.​​​ബി. ച​​​വാ​​​ന്‍റെ 1973ലെ ​​​ക​​​റു​​​ത്ത ബ​​​ജ​​​റ്റ്, പി. ​​​ചി​​​ദം​​​ബ​​​ര​​​ത്തി​​​ന്‍റെ 1997ലെ ​​​സ്വ​​​പ്ന ബ​​​ജ​​​റ്റ് എ​​​ന്നി​​​ങ്ങ​​​നെ നി​​​ര​​​വ​​​ധി നാ​​​ഴി​​​ക​​​ക്ക​​​ല്ലു​​​ക​​​ൾ രാ​​​ജ്യം​​​ ക​​​ണ്ടു. ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്ക് ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ൾ ന​​​ൽ​​​കി​​​യ നി​​​ർ​​​ണാ​​​യ​​​ക സം​​​ഭാ​​​വ​​​ന​​​ക​​​ൾ വി​​​സ്മ​​​രി​​​ക്കു​​​ക വ​​​യ്യ. ഇ​​​ന്ന് കേ​​​ന്ദ്ര ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി നി​​​ർ​​​മ​​​ല സീ​​​താ​​​രാ​​​മ​​​ൻ പൊ​​​തു തെ​​​ര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പി​​​നു മു​​​ന്പു​​​ള്ള അ​​​വ​​​സാ​​​ന ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ക​​​യാ​​​ണ്. ഈ ​​​സാ​​​ഹ​​​ച​​​ര്യ​​​ത്തി​​​ൽ ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ക​​​ഴി​​​ഞ്ഞ കാ​​​ല​​​ത്തെ ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളി​​​ലേ​​​ക്ക് ഒ​​​രെ​​​ത്തി​​​നോ​​​ട്ടം. ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​താ​​​ര​​​ക​​​ർ സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ​​​ത്തി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം 89 കേ​​​ന്ദ്ര ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളു​​​ണ്ടാ​​​യി. ഇ​​​തി​​​ൽ 12 എ​​​ണ്ണം ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ തൊ​​​ണ്ണൂ​​​റാ​​​മ​​​ത്തെ​​​യും ത​​​ന്‍റെ ആ​​​റാ​​​മ​​​ത്തെ​​​യും ബ​​​ജ​​​റ്റാ​​​ണു നി​​​ർ​​​മ​​​ല സീ​​​താ​​​രാ​​​മ​​​ൻ ഇ​​​ന്ന് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത്. 10 ബ​​​ജ​​​റ്റ് മേ​​​ശ​​​പ്പു​​​റ​​​ത്തു​​​വ​​​ച്ച മൊ​​​റാ​​​ർ​​​ജി ദേ​​​ശാ​​​യി​​​യാ​​​ണ് എ​​​ണ്ണ​​​ത്തി​​​ൽ മു​​​ന്പ​​​ൻ. ഒ​​​ന്പ​​​തു ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളു​​​മാ​​​യി കോ​​​ണ്‍ഗ്ര​​​സി​​​ന്‍റെ പി. ​​​ചി​​​ദം​​​ബ​​​രം ര​​​ണ്ടാ​​​മ​​​ത്. സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ​​​ത്തി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്ക​​​പ്പെ​​​ട്ട ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളി​​​ൽ 75 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​വും കോ​​​ണ്‍ഗ്ര​​​സി​​​ന്‍റാ​​യി​​​രു​​​ന്നു. ബി​​​ജെ​​​പി 19 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ഉ​​​ട​​​മ​​​ക​​​ളാ​​​യി. വ​​​ലു​​​തും ചെ​​​റു​​​തും 1991ലെ ​​​മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ൻ സിം​​​ഗി​​​ന്‍റെ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ൽ 18,650 വാ​​​ക്കു​​​ക​​​ളാ​​​ണ് ഉ​​​ണ്ടാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന​​​ത്. വാ​​​ക്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ അ​​​ടി​​​സ്ഥാ​​​ന​​​ത്തി​​​ൽ ഇ​​​താ​​​ണ് ഏ​​​റ്റ​​​വും വ​​​ലു​​​ത്. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, ഇ​​​ന്ത്യാ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ലെ ഏ​​​റ്റ​​​വും ദൈ​​​ർ​​​ഘ്യ​​​മേ​​​റി​​​യ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ ഉ​​​ട​​​മ നി​​​ർ​​​മ​​​ല സീ​​​താ​​​രാ​​​മ​​​നാ​​​ണ്. 2020ൽ ​​​അ​​​വ​​​ർ ന​​​ട​​​ത്തി​​​യ ബ​​​ജ​​​റ്റ് പ്ര​​​സം​​​ഗം ര​​​ണ്ടു മ​​​ണി​​​ക്കൂ​​​റും 42 മി​​​നി​​​റ്റും നീ​​​ണ്ടു. 1977ൽ ​​​മൊ​​​റാ​​​ർ​​​ജി ദേ​​​ശാ​​​യ് സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​ൽ ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന ഹി​​​രു​​​ഭാ​​​യ് എം. ​​​പ​​​ട്ടേ​​​ലി​​​ന്‍റെ പേ​​​രി​​​ലാ​​​ണു​​ദൈ​​​ർ​​​ഘ്യം കു​​​റ​​​ഞ്ഞ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ റി​​​ക്കാ​​​ർ​​​ഡ്. വെ​​​റും 800 വാ​​​ക്കു​​​ക​​​ളാ​​​ണ് പ​​​ട്ടേ​​​ലി​​​ന്‍റെ ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റ് പ്ര​​​സം​​​ഗ​​​ത്തി​​​ലു​​​ണ്ടാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന​​​ത്. ക​​​മ്മി​​​ക്ക​​​ഥ സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​ന്‍റെ സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക​​​സ്ഥി​​​തി അ​​​ള​​​ക്കു​​​ന്ന ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി ക​​​ണ​​​ക്കു​​​ക​​​ൾ കാ​​​ലം​​​മാ​​​റും തോ​​​റും വ​​​ലി​​​യ ഏ​​​റ്റ​​​ക്കു​​​റ​​​ച്ചി​​​ലു​​​ക​​​ൾ നേ​​​രി​​​ട്ടു. തു​​​ട​​​ക്ക​​​കാ​​​ല​​​ത്ത് ചെ​​​ല​​​വു കു​​​റ​​​ച്ച​​​തി​​​നാ​​​ൽ ജി​​​ഡി​​​പി​​​യു​​​ടെ അ​​​ഞ്ചു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​നു താ​​​ഴെ​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, 1980ൽ ​​​സ​​​ബ്സി​​​ഡി​​​ക​​​ളി​​​ലേ​​​ക്കും ക്ഷേ​​​മ​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്കും സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ ചു​​​വ​​​ടു​​​മാ​​​റ്റി​​​യ​​​പ്പോ​​​ൾ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി 8.3 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​മാ​​​യി ഉ​​​യ​​​ർ​​​ന്നു. 1991ലെ ​​​സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക പ​​​രി​​​ഷ്കാ​​​ര​​​ങ്ങ​​​ൾ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി കു​​​റ​​​യാ​​​ൻ കാ​​​ര​​​ണ​​​മാ​​​യി. 2003ൽ ​​​കേ​​​ന്ദ്രം പാ​​​സാ​​​ക്കി​​​യ പ്ര​​​ത്യേ​​​ക​​​നി​​​യ​​​മം 2007-08 സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക വ​​​ർ​​​ഷ​​​ത്തോ​​​ടെ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി മൂ​​​ന്നു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​നു താ​​​ഴെ​​​യാ​​​ക്കു​​​ന്ന​​​തി​​​നു​​​ള്ള പാ​​​ത തെ​​​ളി​​​ച്ചു. 2020-21 കാ​​​ല​​​ത്ത് കോ​​​വി​​​ഡ് ച​​​തി​​​ച്ച​​​പ്പോ​​​ൾ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി 9.2 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​മാ​​​യി വ​​​ർ​​​ധി​​​ച്ചു. നി​​​ല​​​വി​​​ൽ, 2025-26 സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക വ​​​ർ​​​ഷ​​​ത്തോ​​​ടെ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി 4.5 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്ക് എ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​നു​​​ള്ള ശ്ര​​​മ​​​ത്തി​​​ലാ​​​ണ് സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, മൂ​​​ന്നു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​മെ​​​ന്ന ല​​​ക്ഷ്യം വ​​​ള​​​രെ​​​യ​​​ക​​​ലെ​​​യും.

ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ലാ​​​ശ്വാ​​​സം പു​​​തി​​​യ സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ അ​​​ധി​​​കാ​​​രമേ​​​റ്റെ​​​ടു​​​ക്കു​​​ന്ന​​​തു വ​​​രെ​​​യു​​​ള്ള ചെ​​​ല​​​വു​​​ക​​​ൾ​​​ക്കാ​​​യാ​​​ണ് ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത്. സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രു​​​ക​​​ൾ മാ​​​റി​​​മാ​​​റി വ​​​ന്ന 2000ൽ ​​​നാ​​​ല് ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളു​​​ണ്ടാ​​​യി. ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​മാ​​​ർ പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​മാ​​​ർ മൂ​​​ന്നു ത​​​വ​​​ണ​​​യാ​​​ണു കേ​​​ന്ദ്ര ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ള്ള​​​ത്; 1958ൽ ​​​ജ​​​വ​​​ഹ​​​ർ​​​ലാ​​​ൽ നെ​​​ഹ്റു, 1970ൽ ​​​ഇ​​​ന്ദി​​​രാ ഗാ​​​ന്ധി, 1987ൽ ​​​രാ​​​ജീ​​​വ് ഗാ​​​ന്ധി. മൂ​​​ന്നു ത​​​വ​​​ണ​​​യും ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​മാ​​​ർ രാ​​​ജി​​​വ​​​ച്ച​​​താ​​​ണ് പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​യു​​​ടെ ബ​​​ജ​​​റ്റ​​​വ​​​ത​​​ര​​​ണ​​​ത്തി​​​നു കാ​​​ര​​​ണ​​​മാ​​​യ​​​ത്. 1948ൽ 36 ​​​ദി​​​വ​​​സ​​​വും 1956ൽ 37 ​​​ദി​​​വ​​​സ​​​വും നെ​​​ഹ്റു ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​സ്ഥാ​​​നം വ​​​ഹി​​​ച്ചു. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, ബ​​​ജ​​​റ്റ​​​വ​​​ത​​​ര​​​ണ​​​മു​​​ണ്ടാ​​​യി​​​ല്ല. അ​​​ന്നും ഇ​​​ന്നും സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ആ​​​ദ്യ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ൽ വ​​​രു​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ന്‍റെ 80 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​വും നി​​​കു​​​തി​​​യി​​​ലൂ​​​ടെ ശേ​​​ഖ​​​രി​​​ക്കാ​​​നാ​​​ണു സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ ല​​​ക്ഷ്യ​​​മി​​​ട്ട​​​ത്. ഇ​​​ന്ത്യ-​​​പാ​​​ക് വി​​​ഭ​​​ജ​​​നം കാ​​​ര​​​ണം അ​​​ന്ന് ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ 70 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​വും പ്ര​​​തി​​​രോ​​​ധ​​​ത്തി​​​നാ​​​യി ചെ​​​ല​​​വ​​​ഴി​​​ക്കേ​​​ണ്ടി​​​വ​​​ന്നു. ഇ​​​ന്ന്, പ്ര​​​തി​​​രോ​​​ധ​​​ച്ചെ​​​ല​​​വ് ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ എ​​​ട്ടു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്കു ചു​​​രു​​​ങ്ങി. മൻമോഹന്‍റെ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ബ​​​ജ​​​റ്റ് 1991 ജൂ​​​ലൈ 24ന് ​​​അ​​​ന്ന​​​ത്തെ കേ​​​ന്ദ്ര ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ൻ സിം​​​ഗ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച ബ​​​ജ​​​റ്റാ​​​ണ് ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക വ​​​ള​​​ർ​​​ച്ച​​​യ്ക്കു വ​​​ഴി​​​യൊ​​​രു​​​ക്കി​​​യ​​​ത്. സോ​​​വ്യ​​​റ്റ് പ്ര​​​തി​​​സ​​​ന്ധി, ഇ​​​ര​​​ട്ട​​​യ​​​ക്ക പ​​​ണ​​​പ്പെ​​​രു​​​പ്പം, സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക​​​ത്ത​​​ക​​​ർ​​​ച്ച​​​യു​​​ടെ വ​​​ക്കി​​​ലെ​​​ത്തി​​​ച്ച അ​​​മി​​​ത ഇ​​​റ​​​ക്കു​​​മ​​​തി എ​​​ന്നി​​​ങ്ങ​​​നെ നി​​​ര​​​വ​​​ധി പ്ര​​​തി​​​സ​​​ന്ധി​​​ക​​​ൾ നേ​​​രി​​​ട്ട കാ​​​ല​​​ത്ത് മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ൻ അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച ബ​​​ജ​​​റ്റ് ധീ​​​ര​​​മാ​​​യ ഒ​​​രു ചു​​​വ​​​ടു​​​വ​​​യ്പാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. അ​​​ന്ന്, 2,500 കോ​​​ടി മാ​​​ത്ര​​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ വി​​​ദേ​​​ശ​​​നാ​​​ണ്യ​​​ശേ​​​ഖ​​​രം. ര​​​ണ്ടാ​​​ഴ്ച​​​ത്തെ ഇ​​​റ​​​ക്കു​​​മ​​​തി​​​ക്കു പോ​​​ലും ഈ ​​​തു​​​ക തി​​​ക​​​യാ​​​ത്ത സ്ഥി​​​തി. മൂ​​​ന്നു പ​​​തി​​​റ്റാ​​​ണ്ടി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം തി​​​രി​​​ഞ്ഞു​​​നോ​​​ക്കു​​​ന്പോ​​​ൾ മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ന്‍റെ ബ​​​ജ​​​റ്റ് ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ത​​​ല​​​വ​​​ര തി​​​രു​​​ത്തി​​​ക്കു​​​റി​​​ച്ചെ​​​ന്നു തി​​​രി​​​ച്ച​​​റി​​​യാം.
1947ൽ ​​​ആ​​​ർ.​​​കെ. ഷ​​​ണ്മു​​​ഖം ചെ​​​ട്ടി അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ആ​​​ദ്യ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ൽ​​​നി​​​ന്നു രാ​​​ജ്യം ബ​​​ഹു​​​ദൂ​​​രം മു​​​ന്നോ​​​ട്ടു​​​കു​​​തി​​​ച്ചി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്നു. വൈ.​​​ബി. ച​​​വാ​​​ന്‍റെ 1973ലെ ​​​ക​​​റു​​​ത്ത ബ​​​ജ​​​റ്റ്, പി. ​​​ചി​​​ദം​​​ബ​​​ര​​​ത്തി​​​ന്‍റെ 1997ലെ ​​​സ്വ​​​പ്ന ബ​​​ജ​​​റ്റ് എ​​​ന്നി​​​ങ്ങ​​​നെ നി​​​ര​​​വ​​​ധി നാ​​​ഴി​​​ക​​​ക്ക​​​ല്ലു​​​ക​​​ൾ രാ​​​ജ്യം​​​ ക​​​ണ്ടു. ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്ക് ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ൾ ന​​​ൽ​​​കി​​​യ നി​​​ർ​​​ണാ​​​യ​​​ക സം​​​ഭാ​​​വ​​​ന​​​ക​​​ൾ വി​​​സ്മ​​​രി​​​ക്കു​​​ക വ​​​യ്യ. ഇ​​​ന്ന് കേ​​​ന്ദ്ര ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി നി​​​ർ​​​മ​​​ല സീ​​​താ​​​രാ​​​മ​​​ൻ പൊ​​​തു തെ​​​ര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പി​​​നു മു​​​ന്പു​​​ള്ള അ​​​വ​​​സാ​​​ന ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ക​​​യാ​​​ണ്. ഈ ​​​സാ​​​ഹ​​​ച​​​ര്യ​​​ത്തി​​​ൽ ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ക​​​ഴി​​​ഞ്ഞ കാ​​​ല​​​ത്തെ ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളി​​​ലേ​​​ക്ക് ഒ​​​രെ​​​ത്തി​​​നോ​​​ട്ടം. ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​താ​​​ര​​​ക​​​ർ സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ​​​ത്തി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം 89 കേ​​​ന്ദ്ര ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളു​​​ണ്ടാ​​​യി. ഇ​​​തി​​​ൽ 12 എ​​​ണ്ണം ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ തൊ​​​ണ്ണൂ​​​റാ​​​മ​​​ത്തെ​​​യും ത​​​ന്‍റെ ആ​​​റാ​​​മ​​​ത്തെ​​​യും ബ​​​ജ​​​റ്റാ​​​ണു നി​​​ർ​​​മ​​​ല സീ​​​താ​​​രാ​​​മ​​​ൻ ഇ​​​ന്ന് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത്. 10 ബ​​​ജ​​​റ്റ് മേ​​​ശ​​​പ്പു​​​റ​​​ത്തു​​​വ​​​ച്ച മൊ​​​റാ​​​ർ​​​ജി ദേ​​​ശാ​​​യി​​​യാ​​​ണ് എ​​​ണ്ണ​​​ത്തി​​​ൽ മു​​​ന്പ​​​ൻ. ഒ​​​ന്പ​​​തു ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളു​​​മാ​​​യി കോ​​​ണ്‍ഗ്ര​​​സി​​​ന്‍റെ പി. ​​​ചി​​​ദം​​​ബ​​​രം ര​​​ണ്ടാ​​​മ​​​ത്. സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ​​​ത്തി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്ക​​​പ്പെ​​​ട്ട ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളി​​​ൽ 75 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​വും കോ​​​ണ്‍ഗ്ര​​​സി​​​ന്‍റാ​​യി​​​രു​​​ന്നു. ബി​​​ജെ​​​പി 19 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ഉ​​​ട​​​മ​​​ക​​​ളാ​​​യി. വ​​​ലു​​​തും ചെ​​​റു​​​തും 1991ലെ ​​​മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ൻ സിം​​​ഗി​​​ന്‍റെ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ൽ 18,650 വാ​​​ക്കു​​​ക​​​ളാ​​​ണ് ഉ​​​ണ്ടാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന​​​ത്. വാ​​​ക്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ അ​​​ടി​​​സ്ഥാ​​​ന​​​ത്തി​​​ൽ ഇ​​​താ​​​ണ് ഏ​​​റ്റ​​​വും വ​​​ലു​​​ത്. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, ഇ​​​ന്ത്യാ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ലെ ഏ​​​റ്റ​​​വും ദൈ​​​ർ​​​ഘ്യ​​​മേ​​​റി​​​യ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ ഉ​​​ട​​​മ നി​​​ർ​​​മ​​​ല സീ​​​താ​​​രാ​​​മ​​​നാ​​​ണ്. 2020ൽ ​​​അ​​​വ​​​ർ ന​​​ട​​​ത്തി​​​യ ബ​​​ജ​​​റ്റ് പ്ര​​​സം​​​ഗം ര​​​ണ്ടു മ​​​ണി​​​ക്കൂ​​​റും 42 മി​​​നി​​​റ്റും നീ​​​ണ്ടു. 1977ൽ ​​​മൊ​​​റാ​​​ർ​​​ജി ദേ​​​ശാ​​​യ് സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​ൽ ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന ഹി​​​രു​​​ഭാ​​​യ് എം. ​​​പ​​​ട്ടേ​​​ലി​​​ന്‍റെ പേ​​​രി​​​ലാ​​​ണു​​ദൈ​​​ർ​​​ഘ്യം കു​​​റ​​​ഞ്ഞ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ റി​​​ക്കാ​​​ർ​​​ഡ്. വെ​​​റും 800 വാ​​​ക്കു​​​ക​​​ളാ​​​ണ് പ​​​ട്ടേ​​​ലി​​​ന്‍റെ ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റ് പ്ര​​​സം​​​ഗ​​​ത്തി​​​ലു​​​ണ്ടാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന​​​ത്. ക​​​മ്മി​​​ക്ക​​​ഥ സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​ന്‍റെ സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക​​​സ്ഥി​​​തി അ​​​ള​​​ക്കു​​​ന്ന ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി ക​​​ണ​​​ക്കു​​​ക​​​ൾ കാ​​​ലം​​​മാ​​​റും തോ​​​റും വ​​​ലി​​​യ ഏ​​​റ്റ​​​ക്കു​​​റ​​​ച്ചി​​​ലു​​​ക​​​ൾ നേ​​​രി​​​ട്ടു. തു​​​ട​​​ക്ക​​​കാ​​​ല​​​ത്ത് ചെ​​​ല​​​വു കു​​​റ​​​ച്ച​​​തി​​​നാ​​​ൽ ജി​​​ഡി​​​പി​​​യു​​​ടെ അ​​​ഞ്ചു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​നു താ​​​ഴെ​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, 1980ൽ ​​​സ​​​ബ്സി​​​ഡി​​​ക​​​ളി​​​ലേ​​​ക്കും ക്ഷേ​​​മ​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്കും സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ ചു​​​വ​​​ടു​​​മാ​​​റ്റി​​​യ​​​പ്പോ​​​ൾ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി 8.3 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​മാ​​​യി ഉ​​​യ​​​ർ​​​ന്നു. 1991ലെ ​​​സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക പ​​​രി​​​ഷ്കാ​​​ര​​​ങ്ങ​​​ൾ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി കു​​​റ​​​യാ​​​ൻ കാ​​​ര​​​ണ​​​മാ​​​യി. 2003ൽ ​​​കേ​​​ന്ദ്രം പാ​​​സാ​​​ക്കി​​​യ പ്ര​​​ത്യേ​​​ക​​​നി​​​യ​​​മം 2007-08 സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക വ​​​ർ​​​ഷ​​​ത്തോ​​​ടെ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി മൂ​​​ന്നു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​നു താ​​​ഴെ​​​യാ​​​ക്കു​​​ന്ന​​​തി​​​നു​​​ള്ള പാ​​​ത തെ​​​ളി​​​ച്ചു. 2020-21 കാ​​​ല​​​ത്ത് കോ​​​വി​​​ഡ് ച​​​തി​​​ച്ച​​​പ്പോ​​​ൾ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി 9.2 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​മാ​​​യി വ​​​ർ​​​ധി​​​ച്ചു. നി​​​ല​​​വി​​​ൽ, 2025-26 സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക വ​​​ർ​​​ഷ​​​ത്തോ​​​ടെ ധ​​​ന​​​ക്ക​​​മ്മി 4.5 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്ക് എ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​നു​​​ള്ള ശ്ര​​​മ​​​ത്തി​​​ലാ​​​ണ് സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, മൂ​​​ന്നു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​മെ​​​ന്ന ല​​​ക്ഷ്യം വ​​​ള​​​രെ​​​യ​​​ക​​​ലെ​​​യും.

ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ലാ​​​ശ്വാ​​​സം പു​​​തി​​​യ സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ അ​​​ധി​​​കാ​​​രമേ​​​റ്റെ​​​ടു​​​ക്കു​​​ന്ന​​​തു വ​​​രെ​​​യു​​​ള്ള ചെ​​​ല​​​വു​​​ക​​​ൾ​​​ക്കാ​​​യാ​​​ണ് ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത്. സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രു​​​ക​​​ൾ മാ​​​റി​​​മാ​​​റി വ​​​ന്ന 2000ൽ ​​​നാ​​​ല് ഇ​​​ട​​​ക്കാ​​​ല ബ​​​ജ​​​റ്റു​​​ക​​​ളു​​​ണ്ടാ​​​യി. ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​മാ​​​ർ പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​മാ​​​ർ മൂ​​​ന്നു ത​​​വ​​​ണ​​​യാ​​​ണു കേ​​​ന്ദ്ര ബ​​​ജ​​​റ്റ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ള്ള​​​ത്; 1958ൽ ​​​ജ​​​വ​​​ഹ​​​ർ​​​ലാ​​​ൽ നെ​​​ഹ്റു, 1970ൽ ​​​ഇ​​​ന്ദി​​​രാ ഗാ​​​ന്ധി, 1987ൽ ​​​രാ​​​ജീ​​​വ് ഗാ​​​ന്ധി. മൂ​​​ന്നു ത​​​വ​​​ണ​​​യും ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​മാ​​​ർ രാ​​​ജി​​​വ​​​ച്ച​​​താ​​​ണ് പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​യു​​​ടെ ബ​​​ജ​​​റ്റ​​​വ​​​ത​​​ര​​​ണ​​​ത്തി​​​നു കാ​​​ര​​​ണ​​​മാ​​​യ​​​ത്. 1948ൽ 36 ​​​ദി​​​വ​​​സ​​​വും 1956ൽ 37 ​​​ദി​​​വ​​​സ​​​വും നെ​​​ഹ്റു ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​സ്ഥാ​​​നം വ​​​ഹി​​​ച്ചു. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, ബ​​​ജ​​​റ്റ​​​വ​​​ത​​​ര​​​ണ​​​മു​​​ണ്ടാ​​​യി​​​ല്ല. അ​​​ന്നും ഇ​​​ന്നും സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ആ​​​ദ്യ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ൽ വ​​​രു​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ന്‍റെ 80 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​വും നി​​​കു​​​തി​​​യി​​​ലൂ​​​ടെ ശേ​​​ഖ​​​രി​​​ക്കാ​​​നാ​​​ണു സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ ല​​​ക്ഷ്യ​​​മി​​​ട്ട​​​ത്. ഇ​​​ന്ത്യ-​​​പാ​​​ക് വി​​​ഭ​​​ജ​​​നം കാ​​​ര​​​ണം അ​​​ന്ന് ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ 70 ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​വും പ്ര​​​തി​​​രോ​​​ധ​​​ത്തി​​​നാ​​​യി ചെ​​​ല​​​വ​​​ഴി​​​ക്കേ​​​ണ്ടി​​​വ​​​ന്നു. ഇ​​​ന്ന്, പ്ര​​​തി​​​രോ​​​ധ​​​ച്ചെ​​​ല​​​വ് ബ​​​ജ​​​റ്റി​​​ന്‍റെ എ​​​ട്ടു ശ​​​ത​​​മാ​​​ന​​​ത്തി​​​ലേ​​​ക്കു ചു​​​രു​​​ങ്ങി. മൻമോഹന്‍റെ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ബ​​​ജ​​​റ്റ് 1991 ജൂ​​​ലൈ 24ന് ​​​അ​​​ന്ന​​​ത്തെ കേ​​​ന്ദ്ര ധ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ൻ സിം​​​ഗ് അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച ബ​​​ജ​​​റ്റാ​​​ണ് ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക വ​​​ള​​​ർ​​​ച്ച​​​യ്ക്കു വ​​​ഴി​​​യൊ​​​രു​​​ക്കി​​​യ​​​ത്. സോ​​​വ്യ​​​റ്റ് പ്ര​​​തി​​​സ​​​ന്ധി, ഇ​​​ര​​​ട്ട​​​യ​​​ക്ക പ​​​ണ​​​പ്പെ​​​രു​​​പ്പം, സാ​​​ന്പ​​​ത്തി​​​ക​​​ത്ത​​​ക​​​ർ​​​ച്ച​​​യു​​​ടെ വ​​​ക്കി​​​ലെ​​​ത്തി​​​ച്ച അ​​​മി​​​ത ഇ​​​റ​​​ക്കു​​​മ​​​തി എ​​​ന്നി​​​ങ്ങ​​​നെ നി​​​ര​​​വ​​​ധി പ്ര​​​തി​​​സ​​​ന്ധി​​​ക​​​ൾ നേ​​​രി​​​ട്ട കാ​​​ല​​​ത്ത് മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ൻ അ​​​വ​​​ത​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച ബ​​​ജ​​​റ്റ് ധീ​​​ര​​​മാ​​​യ ഒ​​​രു ചു​​​വ​​​ടു​​​വ​​​യ്പാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. അ​​​ന്ന്, 2,500 കോ​​​ടി മാ​​​ത്ര​​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ വി​​​ദേ​​​ശ​​​നാ​​​ണ്യ​​​ശേ​​​ഖ​​​രം. ര​​​ണ്ടാ​​​ഴ്ച​​​ത്തെ ഇ​​​റ​​​ക്കു​​​മ​​​തി​​​ക്കു പോ​​​ലും ഈ ​​​തു​​​ക തി​​​ക​​​യാ​​​ത്ത സ്ഥി​​​തി. മൂ​​​ന്നു പ​​​തി​​​റ്റാ​​​ണ്ടി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം തി​​​രി​​​ഞ്ഞു​​​നോ​​​ക്കു​​​ന്പോ​​​ൾ മ​​​ൻ​​​മോ​​​ഹ​​​ന്‍റെ ബ​​​ജ​​​റ്റ് ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ത​​​ല​​​വ​​​ര തി​​​രു​​​ത്തി​​​ക്കു​​​റി​​​ച്ചെ​​​ന്നു തി​​​രി​​​ച്ച​​​റി​​​യാം.